Pandemi hayatımızda birçok alanda değişikliğe neden olmuştu. Bu alanlardan biri de çalışma hayatı. Daha evvel bir kavram olan pratikte çok fazla yer bulamayan uzak ve hibrit çalışma modeli pandemi ile artık birçok iş yerinde pratiğe dökülen bir uygulama oldu. Posta gazetesinden İpek Alemdar Göde’nin haberine nazaran ofisteyken ödenen yol, yemek fiyatları uzaktan çalışmada meskenin elektrik ve internet faturalarının da içeriğe eklendi.
Ancak birçok iş veren çalışanlarına bu süreçte yol, yemek ya da fatura fiyatlarını ödemekten kaçındı. Pekala uzaktan çalışma esnasında bu masrafları iş veren ödemek zorunda mı? Ödenmemesi halinde haklı fesih kelam konusu mu? Milyonlarca çalışanı ilgilendiren ve merak edilen meselelerin karşılığını İş ve Toplumsal Güvenlik Uzmanı Musa Çakmakçı verdi.
‘YASA VARDI YÖNETMELİK YOKTU’
Salgın öncesindeki uzaktan çalışma kavramı ile günümüzdeki çalışma biçimine değinen ve yasal olarak çerçevelerini açıklayan Çakmakçı, “Pandemiden sonra çalışan maliyetlerini azaltmak için birçok iş yeri hibrit çalışma sisteminde döndü. Haftada muhakkak günler konuttan çalışmalar öbür günler de ofisten çalışmalar olarak yapılıyor. 4857 sayılı kanunun 14. Unsurunda uzaktan çalışma konuları yer alır.
Fakat pandemi öncesine kadar yönetmeliği yoktu. Maddede vardı ancak yönetmelikte yoktu. 2021 yılında Resmi Gazete’de bu mevzuya ait yönetmelik yer aldı. Bu yönetmelikte çalışanların uzaktan çalışma sürecinde elektrik, internet faturası, yemek ve yol fiyatları ile İş sıhhati, güvenliği konuları yer buldu. İş yerindeki iş sıhhati ve riskleri nasıl kıymet arz ediyorsa uzaktan çalışmada meskende de bu unsurlar sağlanmalı. Burada muallakta kalan birçok nokta vardı bu da Yargıtay kararları ile ortaya çıkmış oldu” dedi.
UZAKTAN ÇALIŞMA SÜRECİNDE İŞ KAZASI
İş kazaları ofisin dışında uzaktan çalışma esnasında yaşanırsa ne olacak? Meskenden çalışmada iş kazaları sayılıyor mu? Sorusuna da karşılık getiren Çakmakçı, ‘İş yeri kavramı kanunda açık bir formda belirtilmiştir. Şirketler dışında şirket aracını kullandığımız yer de iş yeri sayılmış oluyor. Uzaktan çalışma esnasında da mesken artık iş yeri olmuş oluyor.
İş verenin İş Sıhhati ve Güvenliği mucibince bu hususları oluşturmalı. Çalışanların konutunda de ofisteymiş üzere İş Sıhhati ve Güvenliği Uzmanı tarafından kontrolde denetimde olması gerekiyor. Açıktaki kablolar, çalışma ortamı, şartlar, riskler değerlendirilmeli. İş kazasının dışında meslek hastalıkları açısından da denetimler yapılmalı. Çalışanın konutunda ofiste kullandığı ekran koruyucusu, ergonomik sandalyesi, masası iş veren tarafından temin edilmeli.
ÇALIŞAN MASRAFLARININ ÖDENMESİ
Yol ve yemek fiyatlarının ödenmesindeki farkı açıklayan Çakmakçı, “Muallakta olan bahislerden biri yol ve yemek fiyatlarıydı. Bunlar da Yargıtay kararları ile netleşti. Yol parası nakit veriliyorsa uzaktan çalışmada da verilecek lakin servis olarak kullanılıyorsa yol parası ödenmeyecek. Lakin yemek fiyatı her halükarda verilecek. Muğlakta kalan tek bahis elektrik ve internet faturaları oldu. Bu da daha sonra Yargıtay kararları ile netlik kazandı.
Fatura ödemesinde yapılan uzaktan çalışma mukavelesinde ‘iş veren tarafından karşılanmaz’ unsuru bulunmuyorsa ödemek zorunda. Bölge Adliye Mahkemesi’nin kararına nazaran uzaktan çalışmaya geçişte çalışanın yazılı talebi aranmayacağı, yani burada patronun isterse çalışanı uzaktan çalışmaya geçirebileceği belirtiliyor. Uzaktan çalışmaya dönüldüğünde patron bu teknik hususları, araçları ve internet hizmetini karşılamak durumunda. Burada Borçlar Kanunu’na atıfta bulunuyor. Emekçinin iş gereçlerinin patron tarafından sağlanması gerektiği yer alır” halinde konuştu.
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Konu hakkında Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi’nin bir kararını aktaran Çakmakçı, “Sakarya BAM 9.HD, Borçlar Kanunu’na atıfta bulunarak Bilakis muahede yoksa Uzaktan çalışma meskenden çalışma yahut tele çalışma biçiminde gerçekleşse de patronun bu çalışma biçimine has gerekli teknik yahut teknolojik aletleri, bağlantı araçlarını ve hatta İnternet hizmetini karşılaması gerektiğini ve bu sarfiyatların işverence karşılanması gerektiğini, bunun bilakis bir durumun iş akdinin işçi tarafından haklı nedenle feshi sonucunu doğurabileceğine hükmetmiştir” konularını aktardı. Böylece Bölge Adliye Mahkemesi tarafından çalışanların haklı fesih ile kıdem tazminatı almasının önü açılmış oldu.
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ İLE MAHKEME KARARI ORTASINDAKİ FARK
Uzaktan çalışma konusunda Bölge Adliye Mahkemesi kararlarına değinen Çakmakçı, mahkeme kararı ortasındaki farkı açıkladı. Çakmakçı tabirinde, “Biliyorsunuz mahkeme sonrası kararlar istinafa gidiyor.
Alacak yollarında muhakkak sayılar var. 700 bin liraya kadar olan sayılarda Bölge Adliye Mahkemesi’nde karar alınabiliyor. Bu noktada kararın Yargıtay’a gitmesine gerek yok. 700 bin lira üzerindeki olan davalarda da Yargıtay’a gidiliyor.