Kardeş kıskançlığı eve/aileye yeni gelen çocuğa gösterilen ilgi, sevgi ve ayrılan vaktin artması sonucu gelişir. Kıskançlık da tıpkı korkmak, sevinmek, üzülmek üzere olağan bir histir. Bu his anne baba tarafından daha fazla sevilme gereksiniminden kaynaklanmaktadır ve doğal bir histir. Öteki hislerimiz üzere bu hissimiz da doğal ve sağlıklı biçimde söz edilmediğinde sıkıntılara yol açabilmektedir.
Kardeş kıskançlığı yalnızca kardeşler ortasında değil yakın ilgi içerisinde olunan kuzenler ortasında da olabilmektedir. Çocuk ebeveynleri kadar büyükanne ve büyükbabayı, teyze, hala, amca ve dayıları paylaşmakta da zahmet yaşayabilir. Her çocuk ebeveynleri için biricik olmayı, onlar tarafından çokça ve en hoş biçimde sevilmeyi ister. Münasebetiyle hangi sırada olursa olsun her çocuğun dileği en öncelikli olabilmektir.
Kardeşler ortasındaki kıskançlığını belirleyen durumlar ailenin çocuklara karşı tavrı, cinsiyet, çocuğun kişilik gelişimi ve kardeşler ortasındaki yaş farkıdır. Kardeşler ortasında rekabet ve çatışma olması doğaldır. Çocuğa şuurlu bir biçimde yaklaşım gösteren ebeveynler, kardeşler ortasında ahengi sağlayacaktır. Ebeveynlerin tavır ve davranışlarının yanında, çocuğun kişilik gelişiminin de kıskançlık üzerinde tesiri vardır.
Yaşamın birinci altı yılı kişiliğin temelinin oluştuğu ve münasebetlerin formlandığı bir periyottur.2 yaşından itibaren çocuklarda kıskançlık duygusu oluşmaya başlar. Kimi çocuklar mizaç özelliklerinden ötürü daha kıskanç olurlar. Ailenin cinsiyete dair bir tercihi varsa ve bu durum çocuklara olan davranışlarını etkiliyorsa kardeşler ortasındaki kıskançlığı tetikleyebilir. Kardeş kıskançlığının nasıl yaşandığı ve yoğunluğu kıymetlidir. Birtakım kıskançlıklar ileri derecede davranış değişikliklerine yol açabilir. Etrafa ziyan verme, içine kapanma, kaka ya da çiş kaçırma ve okul muvaffakiyetinin düşmesi üzere durumlarda ruhsal dayanak gerekir.
Kardeş Kıskançlığı Belirtileri Nelerdir?
*Gelişim devirlerinde gerileme görülebilir. Alt ıslatma, parmak emme, bebek üzere konuşma, bebeksi haller, yürüyebilmesine karşın emeklemek üzere davranışlar gözlenir.
*Ev içerisindeki bütün ilginin öbür birisine yönelmesi karşısında kimi çocuklarda içe kapanma, aile bireylerinden uzaklaşma, yemek yememe ve akabinde zayıflama görülür.
*Kardeşe karşı saldırgan davranışlarda bulunur. Huzursuz, külfetli ve öfkeli olabilir. Vurma, ısırma, çimdikleme, oyuncakları kırma, ağlama,tutturma ve bağırma üzere davranışlar gözlenir.
*Bazı çocuklarda ise kıskançlık duygusu, kardeşe olan çok düşkünlükle kendini gösterir. Örneğin, okşarken fazla sıkıştırır. Burada çocuk kıskançlık hissini gizlemektedir. Kıskançlığını belirli ederse ebeveynlerinin kendisinden uzaklaşacağını düşünür. Bu yüzden kardeşine çok ilgili davranır.
*Bazı çocuklarda mide bulantısı, baş ağrısı üzere somatik belirtiler olabilir.
Kardeş Kıskançlığında Ebeveynlere Tavsiyeler:
*Annenin hamilelik sürecinde ve doğumdan sonra yakın etraftan alacağı takviye kıymetlidir. Bu süreçte çocuğun gereksinimleriyle yemek yedirme, banyo yapma üzere rutin işlerde öbür aile bireyleri dayanak verebilir. Doğumdan sonra da anne, yeni doğan bebeğiyle ilgilenirken birinci vakitler büyük çocuğuna gereğince ilgi gösteremeyebilir. Bu durumda anneden beklediği ilgiyi alamayan çocuk, babaya yönelecektir. Babanın ilgisi ve kaliteli geçirilen vakitler kıskançlığın azalmasına yardımcı olacaktır. Orta sıra misyon değişimi yaparak baba bebekle ilgilenirken, anne de öbür çocuğuyla geçireceği vakitler yaratabilir.
*Annenin, yakın etraf ve aile bireyleriyle hamilelik sürecini paylaşmaya karar verdiği andan itibaren, çocuğa kardeşinin olacağını uygun bir lisanla tabir etmesi gerekir. Meskendeki birtakım şeylerin değişeceğini, bebeğin bakıma gereksinimi olduğu ve bu yüzden annenin bebekle fazla vakit geçireceğini çocukla konuşmak değerlidir.
*İki çocuk ortasındaki yaş farkının az olması kardeşler ortasında kıskançlık ihtimalini daha çok arttırır.
*Çocuklar ortasında kıyaslama yapmayın. Birine oburunun yanında övgülerde bulunmayın.
*Her çocuk başka farklı ilgi ve sevgi bekler. Ebeveynlerin rahat ve yanlışsız bir tavır sergilemesi halinde çocuk da rahat davranacaktır.
*Gergin ve korkulu bir halde çocuğu bebeğin yanından uzaklaştırma üzere davranışlardan kaçının.
*Çocuklar ortasında, katı yaş ayrımı yapmaksızın doğal davranmak gerekir. “Sen abi oldun kendin oynayabilirsin.” üzere cümlelerle çocuğu katı rollere sokmayın. Yaşının üzerinde olgunluk beklemeden onun da bir çocuk olduğunu göz önünde bulundurun.
*Duygularını söz etmesine imkan yaratın.
*3-4 yaşındaki bir çocuğu kardeşi dünyaya geldikten çabucak sonra kreşe başlatmak, çocukta meskenden dışlanmış hissi yaratabilir. Okula başlama vaktini âlâ planlamak gerekir.
*Ayrıca kardeşini kıskanmasın diye sınırsız davranan ebeveynler farkında olmadan çocuğa ” berbat bir durumu telafi ediyorum” bildirisi verebilir. Örneğin; kendi odasında yatan çocuğunuzu kardeşi olduktan sonra yanınızda yatırmaya başlamak üzere ya da tam aykırısı yanınızda yatan çocuğunuzu kardeşi doğduktan sonra farklı bir odaya taşımak da yanlış bir davranıştır.
*Çocukların oyunlarına karışmayın. İki taraf ortasında yaşanan rastgele bir uyuşmazlık durumunda çabucak müdahalede bulunmayın. Ortalarında yaşanan sorunu çözmelerine müsaade verin. Kendinizi olayların dışında tutun. “Kim başlattı” üzere sorular sormaktan kaçının. Büyük çocuğa ” sen yönetim et “ diyerek yönlendirmeler yapmayın.
*Çocuğunuza sorumluluklar verebilirsiniz. Bebeğin bakımında yardım etmesini isteyebilirsiniz. Olumlu davranışları takdir etmeniz sağlıklı kardeş irtibatını güçlendirecektir.
Kaynak:psikoterapi.pro